Het schip van Theseus

Ik hou van paradoxen. Neem bijvoorbeeld het Schip van Theseus—een klassieker. De paradox: als je in een schip plank voor plank vervangt, is het dan nog steeds hetzelfde schip? Een stap verder; stel je bewaart de oude planken en je bouwt een  tweede schip, welk van de twee is dan het échte schip van Theseus?

Jouw volleybalclub is als dat schip. De eerste sporthal waar de club speelde? Gesloopt of omgebouwd tot tennishal. Het logo? Vernieuwd, want dat was marketingtechnisch beter. De clubkleuren? Ook al eens aangepast op verzoek van de sponsor. De leden? Generatie na generatie vervangen. Bij studentenclubs razendsnel, bij veel andere clubs duurt dat decennia. Evenzo, het blijft jouw club, toch?

In het voetbal is dit nog extremer. Supporters zingen zich schor voor Ajax of Feyenoord, terwijl de club sneller verandert dan het weer. Elk seizoen blijft minder dan de helft van de selectie, de helft van de spelers spreekt niet eens Nederlands, laat staan dat ze een band hebben met Amsterdam of Rotterdam. Maar dat maakt niet uit—het blíjft Ajax of Feyenoord, want dat staat op je sjaal.

Voor de politiek geëngageerde nationalisten onder ons: dit geldt óók voor Nederland. Het Nederland van de Gouden Eeuw lijkt net zoveel op het Nederland van nu als een paard en wagen op een Tesla. Kijk maar eens een YouTube-filmpje over de veranderende landsgrenzen door de eeuwen heen. Spoiler: "Nederland" is in die geschiedenis niet meer dan een flits in een film van ruim een half uur.

Het idee dat Nederland een vaste, onveranderlijke entiteit is, wordt misbruikt door extreemrechtse politici die verdeeldheid willen zaaien. Het leidt tot een beklemmend nationalisme waarin mensen worden buitengesloten. Maar identiteit is geen vaststaand feit. Het is een stroom van voortdurende verandering, bij elkaar gehouden door een verhaal.

Verkeerd gebruikt wordt dat verhaal een horrorverhaal, vol angst en uitsluiting. Goed gebruikt is het een sprookje—een inspiratiebron, een droom, een identiteit die groeit en verandert.

"Heel het land is bezet door de Romeinen... Heel het land? Nee! Een door onoverwinnelijke Galliërs gestichte volleybalclub blijft dapper weerstand bieden aan de tegenstanders."

"De volleybalclub lag in een dorp in een klein lieflijk en vruchtbaar land, geliefd bij zijn bewoners. Er waren veel akkers en tuinen, bossen en beekjes, en goed geordende dorpjes. De Hobbits woonden er al vele geslachten lang, bewerkten het land en genoten van een eenvoudig, vredig leven."

"De Grote Sporthal werd verlicht door duizenden kaarsen die in de lucht zweefden boven vier lange volleybalvelden, waarin de andere spelers stonden. De teltafels waren gedekt met fonkelende gouden borden en bekers. Aan het hoofd van de zaal stond nog een lange tafel, waar de trainers zaten. Perkamentus zat in het midden, op een grote gouden stoel. De honderden gezichten die hen aanstaarden, leken op bleke lantaarns in het flakkerende kaarslicht. Hier en daar verspreid onder de spelers zweefden de zilverige, mistige figuren van de schoolgeesten."

De kunst is om op de juiste momenten de juiste planken te vervangen en zélf te bepalen welk schip je bouwt. Wat is jouw verhaal van de volleybalclub … welk schip bouw jij?